Zdrowy umysł w sieci algorytmów / Gerd Gigerenzer ; tłumaczenie Tadeusz Chawziuk. – Kraków: Copernicus Center Press, 2023. Mg W II 104561
Zdrowy umysł w sieci algorytmów to publikacja skierowana do szerokiego grona odbiorców, którą powinny poznać również osoby zaangażowane w proces dydaktyczno-wychowawczy (rodzice, nauczyciele) oraz wychowankowie chcący lepiej zrozumieć, jak nowoczesne technologie wpływają na nasze codzienne życie. Książka jest wyjątkowym drogowskazem, przewodnikiem, jak poruszać się w coraz bardziej złożonym świecie technologii, w którym rządzą algorytmy. Mówi o naszych doświadczeniach ze sztuczną inteligencją: zaufaniu, zawodach, zrozumieniu, uzależnieniu oraz osobistych i społecznych przeobrażeniach. Ponadto może ona stanowić nieocenioną pomoc w poznaniu rzeczywistych możliwości AI, co pozwoli na wzmocnienie praktycznych umiejętności i zachowanie kontroli w zbyt intensywnym i nadmiernym wykorzystywaniu wszechobecnych technologii.
Autor we wprowadzeniu tłumaczy powody powstania tej publikacji: Książkę tę napisałem, by pomóc czytelnikowi zrozumieć możliwości technologii cyfrowych takich jak AI, a także – co ważniejsze – ich ograniczenia i niebezpieczeństwa.(…) Niebezpieczeństwo, że ludzie uwierzą w negatywną narrację o wyższości AI nad ludzką inteligencją i biernie pozwolą władzom lub maszynom „optymalizować” swoje życie na ich zasadach, staje się każdego dnia coraz poważniejsze i to ono szczególnie zmotywowało mnie do napisania tej ksiąski.
Książka Zdrowy umysł w sieci algorytmów Gerda Gigerenzera to niezwykle aktualna, fascynująca i przykuwająca uwagę analiza wpływu nowoczesnych technologii, algorytmów i sztucznej inteligencji na nasze codzienne funkcjonowanie oraz zdrowie psychiczne. Autor, profesor psychologii poznawczej i uznany badacz, znany ze swoich prac nad heurystykami i podejmowaniem decyzji, tym razem skupia się na konsekwencjach wszechobecności algorytmów w codziennym życiu, nawet tych dotyczących wyboru partnera poprzez internetowe serwisy randkowe. Autor w przystępny sposób opisuje, jak algorytmy wpływają na nasze decyzje – od zakupów online po wybory polityczne. Książka unika nomenklatury specjalistycznej. Napisana językiem zrozumiałym i angażującym, co sprawia, że publikacja jest przystępna zarówno dla znawcy przedmiotu, jak i dla osób niezwiązanych z dziedziną psychologii czy technologii. Gerd Gigerenzer przywołuje liczne przykłady z życia codziennego do zilustrowania własnych spostrzeżeń dotyczących zbierania i wykorzystywania naszych danych, jak również używania algorytmów do szerzenia fałszywych informacji. Wskazuje mechanizmy, które mogą wpływać na nasze poglądy, nawyki i kulturę.
Gerd Gigerenzer zaznacza, że sama technologia AI jako produkt nie jest problemem, ale manipulowanie sztuczną inteligencją w taki sposób, by przynosiła korzyści i realizowała cele niezgodne, z tym, do czego produkt jest oficjalnie przeznaczony, już tak. Wyjaśnia, jak wielkie korporacje wykorzystują dane do profilowania użytkowników i przewidywania ich zachowań. Autor nie tylko przedstawia zagrożenia, ale także proponuje sposoby na ochronę przed negatywnymi konsekwencjami wszechobecnych technologii.
Książka skłania nas do refleksji nad własnym zachowaniem i zachęca do cyfrowej samokontroli i świadomego korzystania np. z mediów społecznościowych. Dzięki tej lekturze czytelnicy mogą lepiej zrozumieć mechanizmy rządzące światem algorytmów i nauczyć się, jak skutecznie chronić swoją prywatność oraz zdrowie psychiczne.
Renata Zubowicz