Irenka: dziewczynka z Wilna / Andrzej Perepeczko ; ilustracje Magdalena Pilch. – Łódź : Wydawnictwo Literatura, 2021. Mg W II 103388

Historia Polski i Polaków jest niepowtarzalna, wyjątkowa, ale i trudna. Wspominanie wspaniałych dni chwały, a także dramatycznych chwil, daje nam możliwość nie tylko poznania dziejów naszego narodu, ale także jest wielką nauką wartości życia. Szczególnie niełatwe czasy wojny uczą nas, jak ważnym jest dla każdego człowieka i narodu prawo do życia i wolności. Patriotyzm stanowi ważny element wychowania młodego człowieka, jego poczucia przynależności, dumy, a także nauki pokory wobec życia. Także dzieci mają prawo znać historię swojego kraju, swoich dziadków.
Książeczka Andrzeja Perepeczko prezentuje fragment historii Kresów II Rzeczypospolitej podczas II Wojny Światowej widzianej oczami dziecka. Historia Irenki wydarzyła się naprawdę. Autor oparł swoją opowieść na wspomnieniach dziewczynki oraz na pamiętniku jej ojca zatytułowanym „Na zakrętach historii XX wieku”. Opisuje trudną sytuację ludności polskiej na Wileńszczyźnie podczas okupacji sowieckiej, litewskiej oraz niemieckiej.
Bohaterką historii jest mała, radosna i pełna dziecięcej energii Irenka. Dziewczynka, dzięki mądrej opiekunce Czesi, bardzo wcześnie poznaje uroki Wilna, zwiedza zabytki, a także poznaje historię stolicy województwa wileńskiego. Tam też odbywa swoją pierwszą małą pielgrzymkę do stóp Matki Bożej Ostrobramskiej, w której opiekę będzie wierzyła do końca. Jej ogromny zapał do zdobywania wiedzy na temat ukochanego miasta przerywa przeprowadzka do Szumska. Życie w Szumsku to początkowo okres beztroski i ciepła rodzinnego. Tutaj również rozpoczęło się życie wojenne całej rodziny. Zaraz po napaści Niemców na Polskę tato Irenki otrzymuje powołanie do wojska i rozstaje się z ukochaną rodziną. Po napaści bolszewików mama wraz z dziećmi powraca do Wilna, gdzie przeżywają najpierw okupację rosyjską, następnie litewską. Powrót ojca i przeprowadzka do zrujnowanego Szumska kolejny raz zmienia życie Irenki. Smutek, strach, aresztowania, rozstania, wywózki na Syberię. Każdy dzień pełen niepewności, napięcia, modlitwy. Wojna zmienia wszystko, także dzieci. 9-letnia dziewczynka zaczyna interesować się przebiegiem działań wojennych, a także działaniami partyzanckich oddziałów Armii Krajowej. Interesuje się losami Polaków. W bardzo szybkim tempie dorasta. Pod koniec wojny cała rodzina zostaje repatriowana do Warszawy, gdzie przeżywa rozpacz na widok zniszczonej stolicy. Losy całej rodziny i osobiste przeżycia małej Irenki są przykładem wojennego dramatu Polaków z Wileńszczyzny.
Pełna, mimo wszystko, ciepła, współczucia i niegasnącej nadziei powieść delikatnie wprowadza młodego czytelnika w realia wojny, straty i śmierci.
Sugestywne ilustracje Magdaleny Pilch, a także prawdziwe zdjęcia rodziny Irenki, nie tylko uzupełniają treść opowieści lecz także uwiarygodniają ją w oczach czytelnika. Prosty język powieści w przystępny i ciekawy sposób prezentuje poważną i mądrą historię.
Jest to piękna opowieść o wierze i nadziei. Dziecięca ufność i miłość pozwala przetrwać najtrudniejsze chwile nieludzkich czasów wojny.

Marta Bensz